حضرت عباس(ع)-شهادت

زبان‌حال حضرت زینب(س) به حضرت ام‌البنین(س)


گمان مكن پسرت ناتنی ‌برادر بود

 قسم به عشق، كنارم حسین دیگر بود

منال ام بنین و ببال از عباس

 تو شیر مادر و شیر تو شیر پرور بود

سقوط قلعۀ خیبر اگر به نام علی‌ست

 فرات: خیبر دیگر؛ یل تو حیدر بود

ز شام تا به سحر دور خیمه‌ها می‌گشت

 كه ماه هاشمیان بود و مهر پرور بود

به لرزه بود از او پشت هفت ‌پشت ستم

 یل تو یك‌ تنه یك تن نبود، لشگر بود

به جای دست روی چشم خویش تیر گذاشت

 ببین كه تا به چه حدی مطیع رهبر بود

اگر فتاد روی خاك می‌شود پرپر

 ولی گل تو روی شاخه بود و پرپر بود

شاعر : علی انسانی


حضرت ام البنین(س)-مدح و مصائب


اگر نشد که نهم رو به کربلای حسین

بقیع را کنم از گریه کربلای حسین

نگه به چهرۀ عباس کرده، می‌گفتم

هزار مرتبه عباس من فدای حسین

به دشت کرب و بلا تا کنند پرپرشان

چهار دسته‌ گل آورده‌ام برای حسین

شب عروسی خود نیز با علی گفتم

چو من هزار عروسند خاک پای حسین

ز کودکی به عزیزان خویش می‌گفتم

که سر به دست بگیرید در هوای حسین

همیشه بود به هر جا نگاه عبّاسم

به ماه عارض و بر قامت رسای حسین

نگاه من هم از آن بود بر رخ عباس

که داشت جلوه ز روی خدانمای حسین

به چار نجل شهیدم درود باد درود

که بود پشت سر هر یکی دعای حسین

حضور فاطمه آرم به حشر چار ذبیح

که جانشان شده تقدیم در منای حسین

همیشه بود روان روح چار فرزندم

چو اختران ز پی ماه در قفای حسین

خدا گواست ز عباس بیشتر می‌برد

دل مرا همه جا نام دل ربای حسین

به دشت کرب و بلا جای شاخۀ یاسم

به خاک پای وی افتاد دست عباسم 

نسیم علقمه پیوسته می‌دهد خبرم

که پاره‌ پاره چو گل گشت پیکر پسرم

به خون طپید لب تشنه ماه علقمه‌ام

نشد که قطرۀ آبی برای او ببرم

به وقت مرگ غریبانه سر به خاک نهم

که از چهار پسر نیست یک پسر به برم

هزار بار الهی شود فدای حسین

نه جسم چار پسر، جان مادر و پدرم

خدا گواست که باشد فقط برای حسین

هر آن‌ چه خون جگر می‌چکد ز چشم‌ترم

چو شمع سوزم و در سوز خویش آب شوم

چنان که محو شود در شرار دل، اثرم

خدا گواست که اشک خجالت عباس

ز خون دیدۀ او بیشتر زند شررم

الهی آن که کنار دو دست عباسم

فتد به خاک قدم‌های اهل‌ بیت سرم

برای شیر خدا چار شیر آوردم

هزار حیف که امروز خم شده کمرم

ز دیدن سر مجروح دخترم زینب

به سان پیکر عباس پاره شد جگرم

چنان که خون چکد از «نخل میثم» زینب

ز دیده خون جگر ریزم از غم زینب

شاعر : غلامرضا سازگار (میثم)


حضرت ام البنین(س)-مصائب


وقت غروب، چشم ترش درد می کند

ذره به ذره بال و پرش درد می کند

کم کم که ماه می شکفد در برابرش

با رویت هلال، سرش درد می کند

بی اختیار وقت نگاهش به آب ها

قلبش به یاد گل پسرش درد می کند

باید که از بقیع به سوی منزلش رود

پر زحمت ست چون کمرش درد می کند

هر چند کنج خانه کسی نیست منتظر

این بیت حزن، بوم و برش درد می کند

تنها نه محض خاطر آن چار شیر نر

این خانه سال هاست، درش، درد می کند

اما هزار شکر که شب ها منور است

از نور خواهری که پرش درد می کند

هر شب می آید از پی دلداری زنی

با این که جسم محتضرش درد می کند

یک سال و نیم تلخ، شبیه دو ماه و نیم

با یاد کوچه ها جگرش درد می کند

 شاعر : علی لواسانی


حضرت ام البنین(س)-مصائب


ای گل گلزار اخلاص و یقین

بانوی کاخ شرف ام البنین

نام نو چون فاطمه، بُد فاطمه

قدر تو معلوم باشد بر همه

ای همه پاکان گواه پاکیت

عشق مات از شوکت افلاکیت

گوهر ارزندۀ صبر و یقین

همسر پاک امیر المؤمنین

اسوۀ ایمان و ایثار و ادب

مادر شیر شجاعان عرب

ای ارادتمند زهرا و رسول

ای امانتدار گل های بتول

تا قدم در خانۀ عصمت زدی

گل به فرق خویش از عزت زدی

روز اول با هزاران زیب و زین

خوانده ای خود را کنیز زینبین  

در وفا داری تو ای با وفا

می توان گفت از ره صدق و صفا

صبر در کانون تو تحصیل کرد

زینب از تو بارها تجلیل کرد

ای که گفتی همره اشک دو عین

چار فرزندم به قربان حسین

حق گواه بینش و دانائی ات

جان فدای اشک عاشورائی ات

عاقبت با آن همه قدر رفیع

جای بگرفتی به دامان بقیع

کاش روزی چون کبوترهای عشق

وا کنم از شوق جان پرهای عشق

پرزنم تا روضۀ پاک بقیع

سر نهم با گریه بر خاک بقیع

چون «وفائی» با دل و جانی حزین

گریم و گویم که یا ام البنین

 شاعر : سید هاشم وفایی


حضرت ام البنین(س)-مدح


 در عشق اهل بیت كه فانی ترین شدی

خود قبله ی قبیله ی اهل یقین شدی

ای معنی نجابت و ای مظهر حیا

 بانوی خانه ی شه خانه نشین شدی

با نیّت كنیزی اطفال فاطمه

اُمّ الوفا، عروس ابوالمؤمنین شدی

از عطر مهربانی و عشق و صفای تو

بیت "علی" شبیه بهشت برین شدی

آورده ای پسر كه شود یاور حسین

 تنها تویی، تویی، تو كه اُمّ البنین شدی

حور و ملك به منصب تو رشك می برند

در بین مادر شهدا بهترین شدی

راهی ست از مزار تو تا منتهای عرش

با تو بقیع فخر تمام زمین شدی

شاعر : رضا فراهانی
 


 

حضرت ام البنین(س)-حضرت عباس(ع)-مصائب


نگاه می کند و چشم های تر دارد

برای ام بنین یک نفر... خبر دارد

خدا کند که مراعات سن او بشود

خبر، خبر... همه بر قلب او ضرر دارد

نخواست که بپرسد جه شد ابالفضلش!!؟

سوال بود برایش... حسین سر دارد؟

براش گفت چه شد؟ ماجرا چه بود؟ آن که

به روی آینه اش گرد از سفر دارد

تمام واقعه این بود: بین نخلستان

جماعتی سر حمله به یک نفر دارد

تمام قامت او را به باد می دهد و

بدون آن که ز چشمش، دست بر دارد

شهید می شود عباس نه!... حسین دمی

که جان سپردن عباس را نظر دارد

گذشت واقعه اما تصورش باقی ست

هنوز مرد خدا دست بر کمر دارد

ز سمت علقمه سمت خیام می آید

چرا که پیکر عباس درد سر دارد ...

هنوز رفتن عباس و خیمه ها باقی ست

به روی گونه ی طفلی ست شام فردا ...ردّ

ز ضربه ی عجیب و غریب بی رحمی

که قصد بی ادبی با سر قمر دارد

شنید ام بنین، گفت: نام من این نیست

کسی ست ام بنین... لا اقل پسر دارد

 شاعر : مجتبی کرمی


 

حضرت ام البنین(س)-مصائب


یکی از نشـانه ‏هاى نیروى ایـمان حضـرت ام البنین سلام الله علیها

ایـن بود كه بشـیر پـس از ورود به مـدینه هـر گاه خبـر شهـادت

یكى از پسرانش را به او مى ‏داد، مى‏ گفت: از حسین علیه السلام

برایم بگو.پس از آنكه خبر چهار پسرش را به او داد گفت: بندهاى

دلم را پاره كردى، فرزندانم و هر چه در زیر آسـمان اسـت فداى

حسین علیه السلام باد.

با كاروان حسینى، ج‏6، ص 375؛ به نقل از تنقیح المقال، ج 3، ص 70

 

رفتی ولی ای پاره‌ی تن برگردی

من منتظرم تا به وطن برگردی

جان تو و جان این عزیزان، عباس!

هیهات که بی حسین من برگردی

×××

آن روز اگر خیمه‌ی ماتم می زد

بر مُلک أدب دوباره پرچم می زد

هر قدر هم از مشک و علم می گفتند

تنها ز حسین فاطمه دم می زد

شاعر : یوسف رحیمی
 


حضرت ام البنین(س) - مدح

 

سلام از من و پروردگار داور من

به فاطمه، به حسین و حسن، به شوهر من

منم که همسری شیر حق نصیبم گشت

منم که سرور عالم علی است همسر من

منم که چار پسر زاده‌ام برای علی

منم که امّ ‌بنین گشته نام دیگر من

کنیز حضرت زهرا شدم به بیت علی

مقام فضّه به من داد حیِّ داور من

منم که دخت علی مادرم خطاب نمود

منم که عمّه ی سادات گشته دختر من

زهی به بخت بلندم که از نخست مرا

برای شیر خدا پرورید مادر من

چه افتخار از این به که هدیه شد به حسین

چهار دسته گلِ غرقه خون و پرپر من

سلام باد به عباس و عون و عثمانم

درود بر تن غلطان به خون «جعفر» من

مرا که فاطمه شد نام از ازل سرّی است

که رنگ فاطمه گیرد ز پای تا سر من

از آن به فاطمه نامیده گشته‌ام ز آغاز

که وقف فاطمه گردند چار کوثر من

طلوع کرد سه تابنده اختر و یک ماه

ز سبز دامنِ پاکِ شهید پرور من

خدا مرا پسری داد از ره یاری

که کرد بر پسر فاطمه علمداری

 شاعر : غلامرضا سازگار(میثم)


حضرت ام البنین(س)-مدح و مصائب


بدون ماه قدم می زنم سحر ها را

گرفته اند از این آسمان قمرها را

چقدر خاک سرش ریخته است معلوم است

رسانده است به خانم کسی خبرها را

نگاه کن سر پیری چه بی عصا مانده

گرفته اند از این پیر زن پسر ها را

چه مشکل است که از چهار تا پسرهایش

بیاورند برایش فقط سپرها را

نشسته است سر راه، روضه می خواند

که در بیاورد آه ...آه رهگذرها را

ندیده است اگر چه، ولی خبر دارد

سر عمود عوض کرده شکل سرها را

کنار آب دو تا دست بر روی یک دست

رسانده است به ما خانم این خبرها را

بشیر آمد و گفتی که از حسین بگو

ز عون دم زد و گفتی که از حسین بگو 

ستاره بودی و یک دفعه آفتاب شدی

برای خانه مولا که انتخاب شدی  

به خانه ی ولی لله اعظم آمدی و

دلیل عزت قوم بنی کلاب شدی

به جای این که شوی مدعی همسری اش

کنیز حلقه به گوش ابوتراب شدی

تنور خانه ی حیدر دوباره گرم شد و

برای چرخش دستاس انتخاب شدی

چهار تا پسر آورده ای برای علی

که جای فاطمه ام البنین خطاب شدی

دلت همیشه چنین شوهری دعا می کرد

تو مثل حضرت صدیقه مستجاب شدی

اگر چه ضرب غلافی به بازویت نگرفت

میان کوچه به دیوار زانویت نگرفت

تو را به قصد جسارت کسی اسیر نکرد

به چادر عربی تو خار گیر نکرد

تو را که فرق علی دیده ای و خون حسن

به غیر کرببلا هیچ چیز پیر نکرد

به احترام همان تکه بوریا دیگر

زمین خانه ی تو نیت حصیر نکرد

از آن زمان که شنیدی خزان گل ها را

هوای کوی تو باغ دل پذیر نکرد

چه خوب شد که نبودی و کربلا بینی

که دست دشمن دون رحم بر صغیر نکرد

به نعل تازه گرفتند تا بدن ها را

به ضرب دست و لگد می زدن زن ها را

 شاعر : علی اکبر لطیفیان


حضرت ام البنین(س)-مصائب


چهار مرتبه بانو! برای تو خبر آمد 

چهار بار دلت کوه شد به لرزه در آمد

تو منتظر، تو گدازنده بر معابر خونین

مسافر تو نیامد مسافری اگر آمد

چهار مرتبه شن‏زارهای ظهر، تنت را  

   گریستند و تو را داغ‏های مستمر آمد

چنان گریسته‏ای روزهای خستگی‏ات را 

که تکّه تکّه خاک بقیع نوحه‏گر آمد

از آن گلایه تلخت به گوش علقمه بانو!  

   هر آن چه رود از آن لحظه سر به زیرتر آمد

چهار بار پسر رفت و اسب رفت و تو بودی  

   چهار بار تو بودیّ و اسب بی‏ پسر آمد

تو کوه بودی و از پشتِ شانه‏های بلندت  

   چهار مرتبه خورشید سر بریده برآمد

شاعر : حسین هدایتی


حضرت ام البنین(س)-مدح و مصائب


امام عاشقان را همنشینم

كنیز فاطمه اُمّ البنینم

به باغ عاشقان نیلوفرم من

یتیمان علی را مادرم من

پس از زهرا علی را خانه دارم

به پای عشق او سر می سپارم

مرا نَبْوَد به جز این فخر دیگر

كه خوانده زینبم یك عمر مادر

اگر در باغ قلبم یاس دارم

یلی چون حضرت عباس دارم

هر آن چه زینبم می داد یادم

به فرزندم همان تعلیم دادم

ادب را داشت از خود پاس، مردم

مدینه بود و یك عباس، مردم

دلم خوش بود عباسم جوان است

رُخش چون ماه و ابرویش كمان است

دلم خوش بود مولا را غلام است

غلام زینب من با مرام است  

گذشت و كربلا آمد پدیدار

امیدم بود هر جا در پی یار

چو اختر در كنار ماه می رفت

به دنبال امامش راه می رفت

ولی افسوس یاس من خزان شد

قد سرو بهار من كمان شد

شنیدم تیغ زد بوسه به دستش

شنیدم بست پیكان چشم مستش

اگر بی دست بود اما توانش

عمود آهنین بگرفت جانش

شنیدم دستش از پیكر جدا شد

فدای روی شاه كربلا شد

الا تنها امیدم نا امیدم

خدا را شكر، كردی رو سپیدم

چه كردی ای دو عالم بی قرارت

كه جایم فاطمه آمد كنارت

شاعر : سید محمد جوادی


حضرت ام البنین(س)

منم سنگ صبور لانه ي عشق
منم آن خانه دار خانه ي عشق
منم در بزم مظلومانه ي عشق
سرود نغز جاويدانه ي عشق
اگر چه زن ولي مرد آفرينم
كنيز فاطمه ام البنينم
*****
پس از عصيانگري هاي مدينه
كه تنها ماند مولاي مدينه
پس از پرواز زهراي مدينه
كه شد آتش سراپاي مدينه
مرا هفت آسمان قدرم قضا داد
فلك دستم به دست مرتضي داد
*****
از آنروزيكه رفتم محضر او
خرامان تا رسيدم بر در او
كه گيرم جاي ياس پرپر او
به استقبالم آمد دختر او
مرا مادر خطابم كرد زينب
مرا از شرم آبم كرد زينب
*****
از آنروزيكه آن درگاه ديدم
چهار اختر بدون ماه ديديم
علي را سر دورن چاه ديدم
هزاران صحنه ي جانكاه ديدم
به گرد شمعشان پروانه گشتم
نه بانو بل كنيز خانه گشتم
*****
زمان بگذشت تا نخلم ثمر داد
مرا هم چرخ گردون بال و پر داد
خدا پاداش كارم يك پسر داد
پسر نه در كفم قرص قمر داد
سراپا موجي از احساس گشتم
كه من هم صاحب عباس گشتم
*****
چه عباسي كه هستم هست او بود
چه عباسي كه دل پابست او بود
برايم قبله چشم مست او بود
گره بگشاي كارم دست او بود
ز طفلي گشت ماه عالمينم
غلام حلقه در گوش حسينم
*****
از آنروزيكه مظلومانه رفتند
كبوترهاي من از لانه رفتند
همه گلهايم از گلخانه رفتند
به كف جان و پي جانانه رفتند
چنين گفتم به گوش نور عينم
مبادا باز گردي بي حسينم
*****
همه رفتند و من جا مانده بودم
غريب و زار و تنها مانده بودم
ميان موج غمها مانده بودم
به ره محو تماشا مانده بودم
كه شايد كاروان ياس آيد
حسين و از پي اش عباس آيد
*****
ولي افسوس ديدم كاروان را
كه مي آورد با خود خستگان را
سيه پوش مصيبت كودكان را
زنان خسته حال و نيمه جان را
عيان شد هستيم از دست رفته
ز دستم هر چه بود و هست رفته

شاعر : حیدر توکلی


حضرت ام البنین(س)-مصائب


چشمه‏ی خور در فلک چهارمین

سوخت زداغ دل ام‏البنین‏

آه دل پرده ‏نشین حیا

برده دل از عیسی گردون‏ نشین‏

دامنش از لخت جگر لاله ‏زار

خون دل و دیده روان ز آستین‏

مرغ دلش زار چو مرغ هزار

داده ز کف چار جوان گزین‏

اربعة مثل نسور الربی1

سدره نشین از غمشان آتشین‏

کعبه توحید از آن چهار تن

یافت ز هر ناحیه رکنی رکین‏

قائمه‏ی عرش از ایشان به پای

قاعده عدل از آنها متین‏

یاد ابوالفضل که سر حلقه بود

بود در آن حلقه ماتم نگین‏

اشک فشان سوخته جان همچو شمع

با غم آن شاهد زیبا قرین‏

ناله و فریاد جهان سوز او

لرزه در افکنده به عرش برین‏

کای قد و بالای دل آرای تو

در چمن ناز بسی نازنین‏

تیر کمان خانه‏ی بیداد زد

دیدۀ حق بین تو را در کمین‏

 چهار جوان بود مرا دلفروز

و الیوم اصبحت و لا من بنین2

نام جوان مادر گیتی مبر

تذکرینی بلیوث العرین3 

چون که دگر نیست جوانی مرا

لا تدعونی ویک ام‏البنین4

***

1* این شاعر خردمند در شعر خود با اقتباس برخی از مصرعهای ام‏البنین، آتشی افزون در دلها به پا کرده است، معنای این مصرع بدین قرار است: چهار نفر چون پرندگان تیز پرواز کوهسار بودند که کشته شدند و رگ حیات آنان قطع گردید

2* امروز صبح کردم در حالی که دیگر پسری ندارم

3* مرا به یاد شیران بیشه می‏اندازید

4*دیگر مرا ام‏البنین نخوانید

 شاعر : آیت ا... محمد حسین اصفهانی (کمپانی)


حضرت ام البنین(س)-مصائب

 

آسمان سوخت و از پا افتاد

زیر بار جگر داغ شما

و دل سخت زمین برده چهار

گل ماتم زده از باغ شما

 

كرم و لطف خدا می ریزد

از سر و روی در خانه تان

شمعتان پای علی می سوزد

و ملائك همه پروانه تان

 

روزها می گذرد می آیی

دیده را با غم دل خیس كنی

مادرانه وسط خاك بقیع

روضه ی علقمه تاسیس كنی

 

خیمه ی اشك زلالت جاری ست

می شود چند دهه یا سالی

جگر گریه ی من درد گرفت

پاشو از پای مزار خالی

 

موج برداشته چشمان تو از

آینه های ترك خورده ی غم

هیجده داغ دلت را بانو

كرده تصویر شكسته مبهم  


خوب شد چشم شما درك نكرد

تیر را بر سر مشك عباس

دست جا مانده و پلكی مجروح

سرخی حسرت اشك عباس

 

خوب شد چشم شما درك نكرد

كه عمود آمد و وضعیت بد

و امامی كه ز لب هاش چكید

بوسه بر قامت یك قطعه جسد

 

خوب شد چشم شما درك نكرد

سر دریا لب نی زار نشست

پسر فاطمه غارت شد و بعد

سینه ی احمد مختار شكست

 

خوب شد چشم شما درك نكرد

خواهری روضه ی گودال گرفت

جگر بی كفنش از سر نی

تا در عرش خدا بال گرفت

 

خوب شد چشم شما درك نكرد

خیمه گاهی كه اسیری می رفت

دست ها طعمه ی زنجیر و یكی

طفل معصوم به پیری می رفت

 

خوب شد چشم شما اما باز

غُصه ی این همه مهتابت كرد

پیش عباس و برادرهایش

بیشتر داغ حسین آبت كرد

شاعر : روح ا... عیوضی